Pino (oud model)

Ik heb een gebruikte Hase Pino op de kop getikt. Het oude model dus. Ooit proefgereden tijdens Cyclevision en het was liefde op het eerste gezicht. Alleen toen nog geen bijrijder, nu dus wel. Een heerlijke fiets, goed handelbaar door de relatief korte wielbasis, bospaadjes en heuvelachtig parcours zijn een eitje zelfs voor nauwelijks op elkaar ingespeelde rijders. Het moeilijkste is eigenlijk het wegrijden, maar middels de naafversnelling (3x7, het nieuwe model 3x9 of Rohloff) kun je hem zodanig schakelen dat je vlot op manouvreersnelheid komt. Beide rijders hebben vrij zicht vooruit, kom daar maar eens om bij een andere tandem. Communicatie is goed mogelijk doordat de hoofden dicht bij elkaar zijn. Het fietsen leert snel. De hydraulische velgremmen (bij nieuw model zelfs hydraulische schijfremmen)zijn goed doseerbaar en dat is bij een afdaling met 2 volwassen rijders geen overbodige luxe. Voor banden plakken zijn ze snel te verwijderen middels een snelsluiting. Prima dynamoverlichting met achter een lichtje dat nog geruime tijd door blijft branden als je stil staat. Vele (maar helaas wel dure) opties, zoals lowriderbeugels, stabiele extra staander=aanrader, kettingspanner voor het snel wisselen van rijder=wel prettig als je allebei weleens weg wilt dromen op het comfortabele spanzitje (deze optie heb ik in bestelling), een speciale cranck voor kinderen en het schijnt dat er ook een stuur is voor de voorste rijder. Het vervoer op een standaard fietsdrager vereist wat creativiteit en evt. het verwijderen van de voorste trapbuis en het voorwiel, maar het is in ieder geval mogelijk doordat de Pino zoveel korter is dan andere tandems. Op een dakdrager is er helemaal geen probleem en hoeft er niets gedemonteerd te worden.
De voorste rijder heeft een vrijloop en kan dus de benen stil houden als de achterste doortrapt. Het gelzadel vind ik niet zo prettig maar als fervente ligfietser ben ik dat ook niet meer gewend. Dat ik toch bereid ben op het zadel plaats te nemen zegt wel wat over mijn enthousiasme over deze fiets, nu nog een lekker zadel vinden. Wat ik ook handig vindt aan de Pino is dat je hem prima alleen kunt berijden om bv. iemand op te halen of weg te brengen. Ik heb me laten vertellen dat een krat bier perfect op het stoeltje past. Het gewicht vind ik (25 kg)erg meevallen.
Ik heb nu met 2 verschillende rijders gefietst en ook gewisseld van positie en dat gaat heel goed zolang de ligger zich over durft te geven aan de bestuurder van dit verbazingwekkend vehikel. Je moet wel bestand zijn tegen nieuwsgierige en verbaasde blikken, maar elke ligfietser is daar aan gewend, nietwaar?
De meest snelle tandem is dit niet, dan moeten beide rijders liggen, maar de handelbaarheid is geweldig en het is een heel romantische fiets om samen mee te touren.

Sinds een jaar of vier hebben wij de zit/ligfiets Pino van Hase uit Duitsland. De fiets gebruiken wij vooral om samen met onze twee kinderen te kunnen fietsen.

Het leuke van de fiets is dat de voorste berijder door het stoeltje een lagere zithouding heeft dan de achterste berijder. Allebei de berijders hebben dus een vrij uitzicht en kijken niet tegen de rug van iemand anders.

Omdat je vrij dicht bijelkaar zit kun je ook makkelijk met elkaar praten. Op een gewone tandem valt dat nog weleens tegen.

Onze kinderen verschillen in lengte nogal van elkaar maar met de Pino is dat geen enkel probleem. Even de voorbuis losmaken, stukje ketting ertussen met een snelschakeling en de fiets is zo passend gemaakt.

Onze fiets is voorzien van de grote standaard. Heel handig als je de fiets gaat bepakken met vakantiespullen. Door het korte frame is de fiets erg stabiel en heeft geen enkele 'zwabberneiging'.

Een voordeel is dat de voorste kettingblad voorzien is van een freewheel. Vooral als het kind moe is, hoeft het niet mee te trappen. Nadeel is dat er geen versnelling opzit. De voorste berijder heeft geen enkele invloed op de trapfrequentie.

Twee kinderen mee op de fiets? Neem een Pino!

De Pino is een zogenaamde ''Stufentandem'' van de Duitse firma Hase uit het Ruhrgebied. De beide rijders zitten op een verschillend niveau ('Stufe'), zodat de achterman/vrouw (hoog op een gewoon zadel) over de voorman/vrouw (laag op een spanzitting) heenkijkt. Het geheel heeft enigszins de geometrie van een tweewielige bakfiets. In plaats van een bak of drager is er bij de Pino voorop echter een spanzitting en een tweede crankstel.

Waarom een Pino kopen? We keken al enige tijd uit naar een (tweedehandse) tandem die als gezinsvervoermiddel kon dienen. We wilden een tandem waar wij de komende jaren goed met twee kinderen tegelijk (van bijna 2 en bijna 5) op zouden kunnen fietsen. ''Goed fietsen'' wil dan zeggen: stabiel, veilig, in eerste instantie vooral geschikt voor dagelijks gebruik in de stad, maar wel degelijk ook voor langere toertochtjes en fietsvakanties.

Ter verduidelijking eerst iets over onze gezinssituatie en de al aanwezige mogelijkheden op de fiets: de oudste zoon is te groot voor een achterstoeltje, de jongste is bijna uit het voorstoeltje gegroeid. De oudste is bovendien langzamerhand ook te groot en te beweeglijk voor onze fietskar. We hebben verder nog een aanhangfiets (Add+Bike), maar vinden dat te instabiel en te weinig comfortabel rijden: naarmate de oudste ouder wordt, wordt hij ook zwaarder, sterker en wilder, zodat je als ouder erg veel bezig bent met het corrigeren van zijn bewegingen. Zeker voor langere fietstochten viel dat ons tegen. Een stabielere, tweewielige trailerbike, ook verkrijgbaar in een tweepersoonsvariant (zie: http://www.bikeshopdirect.co.uk/acatalog/U-Plus%20-1%20and%202.gif), was een optie geweest, maar
dat hebben we niet overwogen.

Een tandem met een kinderstoker (stokid) leek ons een beter idee: feitelijk een stabielere vorm van een aanhangfiets, met dezelfde voordelen (zij het natuurlijk niet deelbaar). De gedachte lag voor de hand, want we zijn al enthousiaste tandemrijders, in het gelukkige bezit van een Trek hybride/sporttandem.

Eenmaal zover gekomen in onze overwegingen, dienden zich een aantal opties aan:

- Onze Trek voorzien van een aangepast stokerstuur en een kiddy crank op de achterste zitbuis. Voordeel: lage kosten. Nadelen: we willen de Trek paraat houden voor onszelf/ 2 volwassenen; bovendien is die te kostbaar (en wat minder goed handelbaar) voor dagelijks stadsgebruik.

- Een aparte tandem voor kinderstokers kopen. Daarvan zijn er sportievere met een stokid achterop (o.a. gemaakt door Thorn en Trek (bij beide slechts 1000 euro!), en minder sportieve met een stokid voorop (Baronia, Hoening, Bakfiets.nl o.a.). De laatste modellen leken ons niet geschikt als toertandem en bevielen ons niet qua stijl. Maar bovendien wilden we niet graag een tandem kopen die uitsluitend voor ouderkindcombinaties geschikt zou zijn.

- Bernds of Bike-Friday tandem: heeft zo'n lage instap dat zowel volwassenen als kinderen achterop kunnen (de Gebre tandem met dezelfde eigenschappen vonden we niet sportief genoeg). Vooral over de Bernds raakten wij enthousiast toen er een advertentie voor een tweedehands model verscheen en wij nog eens de aanstekelijke rapportage erover in VeloVision 9 (maart 2003) hadden nagelezen. Voordeel: de tandem is relatief kort, vouwbaar en sommige modellen bovendien deelbaar en dus makkelijk te vervoeren, zelfs als tweede tandem. Nadeel: De Bernds is nieuw nogal duur (v.a. ca. 2300 euro; de goedkoopste Bike Friday tandem is er v.a. ca. 2000 euro). En vooral: er kan niet goed een kinderzitje achterop de drager, omdat die erg laag en kort is vanwege de 20 inch wielen.

- Bovendien viel bij nader inzien ELKE tandem af met een stokid achter: we willen immers zowel een als twee kinderen tegelijk kunnen meenemen, en het lijkt ons niet erg prettig om een tandem te besturen zonder stoker achter, maar met wel een kind achterop de drager: dat zou misschien tot gezwabber van het frame kunnen leiden en we vinden het ook niet prettig als je kind zo ver van de bestuurder vandaan zou zitten.

En zo leek de Pino een ideale oplossing: een tandem die zowel door twee volwassenen als door een ouderkindcombinatie gereden kan worden. Bovendien kan achterop nog net een achterzitje voor een kleiner kind. Contact met beide kinderen - en zeker met de voorste - is goed mogelijk. Met een kind voor en een kind achterop rijdt de fiets toch zeer stabiel; het oversized driehoekig frame is erg stijf. Ook met alleen een kind achter en zeker met alleen een kind voor blijft de Pino prima rijden. Hij is korter en vooral wendbaarder dan een gewone tandem door zijn korte wielbasis. Dat maakt hem beter geschikt voor de stad dan zijn gewone soortgenoten. De naafversnelling die schakelen in stilstand mogelijk maakt is ook handig in de stad. De 7speed derailleur geeft in combinatie met de naafversnelling bovendien genoeg mogelijkheden voor tourtochten in heuvelachtig terrein en met bepakking. Ons model is uitgerust met een zeer stabiele standaard waardoor je kinderen rustig op de fiets kunt laten zitten, terwijl je zelf de fiets los laat. Er zit (op ons model) verder een bagagedrager achter het voorwiel, waar zowel reisbenodigdheden als alledaagse boodschappen een plaats kunnen vinden als de achterdrager bezet is. Aan het frame kan bovendien nog makkelijk een kinder- of bagagekar bevestigd worden. Een volwassene kan desnoods met vier kinderen aan een fiets op stap

Een groot nadeel van de Pino is de prijs: pas vanaf 3300 euro heb je een nieuwe. Voor die prijs zou ik de fiets niet graag elke dag in de stad gebruiken, zeker niet omdat het nieuwste model van de Pino er een stuk flitsender uitziet dan oudere modellen. Wat dat betreft was onze tweede- (eigenlijk vierde-)hands Pino dus een dubbele meevaller: hij was veel minder kostbaar in de aanschaf en is minder flitsend, en vanwege beide omstandigheden beter geschikt voor alledaags gebruik. De oude Pino heeft ook nadelen t.o.v. de nieuwe: de gebogen zitbuis maakt de ruimte op de achterdrager krapper dan op het nieuwe, rechte model; bovendien is de positie van de knie daardoor niet recht boven de trappers, wat ik persoonlijk minder prettig vind; het stuur van de oude Pino is minder flexibel verstelbaar zodat je m.n. minder goed een race/bukhouding kunt aannemen (en ook dat vind ik persoonlijk jammer); de spanzitting van de nieuwe Pino lijkt ergonomisch beter en is iets verlaagd, zodat het zwaartepunt van de fiets met berijders ook lager ligt. Overigens heeft de nieuwe Pino geen naafversnelling meer, maar een derailleur.

We hebben de Pino nu zo'n drie maanden. In het begin is vooral het sturen even wennen op zo'n ander model fiets, maar ik reed al snel met veel plezier met twee kinderen erop rond, zelfs toen de oudste voorop nog niet kon meetrappen. Met name het wendbare sturen bevalt (naast de grote stabiliteit) erg goed. De fiets is zwaarder dan onze andere tandem (naar verluidt ca. 25 kg), maar daar heb ik niet zoveel last van. Mijn vrouw vindt de fiets overigens wel wat 'omslachtig' en kiest regelmatig voor een gewone fiets met de twee kinderen erop. De eerste langere (7-procents) klim en afdaling in het heuvelland bevielen beide prima. Het verbaast me niet dat je op internet meer enthousiaste verhalen van ouders vindt die de Pino hebben ontdekt als het ideale gezinsvervoermiddel: zie bijv. www.4unterwegs.de en www.pinos-on-tour.de.

Technische problemen heb ik na enkele maanden alleen met de soms haperende naafversnelling. Het is niet helemaal duidelijk of de naaf versleten is of dat de enigszins caduke schakelaar de oorzaak is.

Het duurde twee maanden voordat Hase de speciale kiddy crank voor het oude model Pino kon leveren (en dat uiteindelijk zonder gebruiksaanwijzing en niet helemaal correct afgewerkt deed). Voor die tijd hield onze zoon de voeten op de stang. We hebben inmiddels 1 langere, 2,5 uur durende tocht door de heuvels gemaakt, waarop hij kon meetrappen en dat was erg leuk. Inderdaad veel stabieler, gezelliger en spannender (voor hem) dan een vergelijkbare tocht met hem op de aanhangfiets. Overigens hebben we ook wel eens een tochtje gemaakt op de Pino met een volwassene voorop, maar dat vonden we veel minder prettig dan het rijden op onze Trek-tandem, o.a. omdat het grotere gewicht voorop duidelijk te merken was bij het sturen. Met de 25 kg van onze zoon voorop daarentegen rijdt de Pino uitstekend.

Tot slot nog wat historische informatie voor de liefhebber: de directe voorloper van de Pino heette overigens de Periscop, uit 1994. De Hase Periscop verschilde van de huidige Pino door een Pedersen-achtige achterhelft en de traditionele T-vormige stuuropbouw. Bij dit model kon de spanzitting van een stevig draagrek worden voorzien, zodat een lastfiets ontstond. Uit dit eerste ontwerp stamt de extreem schuine zitbuis van de Pino, die met die naam rond 1998 op de markt kwam. Onze Pino is dit model, met het u-vormige stuur, een gekromde zadelbuis, en de rechte, doorlopende bovenbuis. In of rond 2002 werd het nieuwste model geintroduceerd.

Er zijn nog andere firma's die een soortgelijke Stufentandem maken (of gemaakt hebben). De bekendste is Bilenky uit de VS, dat wel eens heeft ge(m)opperd dat Hase de patenten op hun viewpoint tandem zou hebben geschonden (zie: http://www.bilenky.com/forums/viewpoint/messages/67.html). Waarschijnlijker is dat Hase werd beïnvloed door een directe Duitse voorganger: de Duo van Dynrad (van een van de oprichters van Radius), die al in 1993 op de markt was gebracht. Ook met de eerder ontwikkelde Filibus van Kemper, een lastfiets die veel voor kindervervoer wordt gebruikt, vertoont de Pino veel gelijkenis (zie http://www.pedalkraft.de/_borders/filibus_seite.jpg). Na de Pino kwam er nog een Duits model op de markt: de Atlas van Heylight-Präzisionsteile. Maar geen Stufentandem is (althans in Europa) zo succesvol geworden als de Pino van Hase.

Aanvulling 9 december 2005

Ik gebruik de Pino sinds de aanschaf eind januari bijna dagelijks om mijn zoon naar school te brengen. Hij vindt het geweldig en wil eigenlijk niet meer op een andere fiets (behalve zijn eigen).

We rijden er samen ook langere tochten op de heuvels in en gaan daarbij zelfs off the road. Dat laatste gaat ondanks het kleine voorwiel en de relatief smalle banden verrassend goed. En als ik mijn zoon aanspoor om even hard mee te trappen, merk je de extra trapkracht bergop ook goed (ook al is hij nog geen zes jaar). Op langere tochten blijkt ook een ander voordeel van de Pino als ouderkindtandem: op de spanzitting kan onze zoon ontspannen blijven zitten, ook als ie moe begint te worden. Op een gewone tandem met zadel denk ik dat je eerder moeten stoppen als je kind moe wordt. Ook het uitzicht en de snelheidsbeleving voorop zijn op de Pino natuurlijk ongeëvenaard.

Een keer per week gaat ook mijn jongste zoon van 2 1/2 achterop mee met de Pino. We hebben daarvoor een GMG stoeltje gemonteerd op de achterdrager via een speciaal verkrijgbaar pasplaatje voor smalle dragers (alles 2e hands). Dat gaat op zich goed, alleen is de ruimte echt beperkt (door de naar achter gebogen zitbuis) en het zal me benieuwen of hij op deze manier nog een jaar mee kan achterop de Pino. Misschien moet ik uitkijken naar een drager waarop het stoeltje nog iets verder naar achteren kan worden geschoven; alleen verschuift dan ook het zwaartepunt zonder voorrijder wel erg naar achteren.

Als ik mijn oudste zoon op school heb afgeleverd rijd ik zonder hem naar het werk en s avonds ook alleen terug naar huis. Ik moet dan door het centrum van Maastricht, met wat hellingen (brug) en veel stukken met slecht wegdek (kasseien). Dan merk je wel dat er wat weinig gewicht op het voorwiel rust: de fiets rammelt behoorlijk (ook door de extra standaard) en op steil en slecht wegdek heb je met het voorwiel weinig grip. Gelukkig zit er een goede hydraulische achterrem op... Voor het stadsgebruik blijkt de (voor een tandem) grote wendbaarheid van de Pino erg prettig.

De Pino blijkt ook goed te gebruiken als vrachtfiets: voorop de spanzitting kun je makkelijk zware en wat grotere vrachten vervoeren; die zet ik dan (net als mijn zoon) vast met gordels. Een groot krat met 30 kg aan aardappelen en wortelen vervoeren ging zo uitstekend.

De 4de-hands-fiets (waarschijnlijk uit 1998), had wel een grote beurt nodig. O.a. goed vastzetten van het balhoofd (ging eerst voortdurend los), vervangen van de remblokken, opnieuw afstellen van de derailleur. Alle versnellingen doen het nu prima - ik ben zelfs erg tevreden over de versnellingsnaaf, waardoor je in stilstand kunt terugschakelen (erg handig bij een relatief zware fiets (25 kg), en zeker met bijrijder). Wat nog moet gebeuren is het vervangen van de trapas: die vertoont speling en kan niet bijgesteld worden. De speling is misschien een gevolg ervan dat Hase geen speciale tandemcrankset voor deze tandem heeft gebruikt

Sinds de volwassen crankset voorop is verwijderd, steekt de voorlamp onbeschermd uit aan de voorkant van de fiets. Gevolg waren herhaalde kleine aanvaringen bij het parkeren en uiteindelijk een breuk in de kunststof behuizing van de lamp. Dat hebben we hersteld door middel van een in elkaar geknutselde ijzeren hulpconstructie.